(Splitting correction into 2 parts as it may be too long to post in one)
Part 1
Ang Kayumanging Torong Cooley
Ang Kayumangging Torong Si Cooley = Cooley, The Brown Bull.
Nito ang pangalwang kwento isinasalin ko, mula sa mga kwento matandang sa Ireland. Noong sinulat ang kwento ito, kung may Toro ka, maraming mayaman ka.
Ito ang pangalawang kwento na/kwentong naisalin ko mula sa mga matatandang kwento sa Ireland. Noong/Nang sinulat/isinulat ang kwento na/kwentong ito, kung may toro ka, mas mayaman ka/marami kang yaman. = This is the second story that I was able to translate from old Irish tales. At that time/When this story/tale was written, if you owned a bull, you were much richer.
Naghari si Conor MacNessa ng probinsyang Ulster, at naghari sina Haring Maeve (May’v) sa probinsyang Connacht (Konakt).
Naghahari si Conor MacNessa sa probinsyang Ulster at naghahari naman si Haring Maeve (May’v) sa probinsyang Connacht (Konakt). = Conor MacNessa was reigning in/over the province of Ulster while King Maeve was reigning over/in the province of Connacht.
Isang gabi, naghambong ang Haring Maeve at ang kanyang asawa, Ailill, tungkol ang kanilang kayamanan.
Isang gabi, nag payabangan/yabangan ang/sina Haring Maeve at ang kanyang asawa na/asawang si Ailill tungkol sa kanilang kayamanan. = One evening, King Maeve and his wife, Ailill, bragged about each other’s wealth.
Hinambong rin ni Ailill tungkol ang kanyang malaking puting toro.
Inihambóg/Ipinaghambóg/Iniyábang/Ipinagyabáng rin/din ni Aillil ang (tungkol sa) kanyang malaking puting toro. = Ailill also bragged about her big white bull.
Wala na siyang toro ni Maeve, kaya selos siya.
Wala nang toro si Maeve kaya nainggit siya. = Maeve became envious/jealous because he no longer owns a bull.
Susunod ng araw, ipatawag ni Maeve ang kanyang mensahero, Macroth.
Nung/Sa sumunod na araw/Kinabukasan, ipinatawag/pinatawag ni Maeve ang kanyang mensaherong si Macroth. = The following day, Maeve had his messenger, Macroth, called.
Nagtanong si Maeve sa macroth: “Meron ba toro ay magkasinlaking ng toro ni Ailill?”
Nagtanong si Maeve kay Macroth/Tinanong ni Maeve si Macroth: “Mayroon ba tayong toro na kasing laki ng toro ni Ailill?” = Maeve asked Macroth: “Do we have a bull as big as Ailill’s bull?”
Sagot ni MacRoth, “Hindi po, pero may toro mas maraming na magaling kaysa kay toro ni Ailill.
Ang sagot ni MacRoth (The reply of Macroth)/Sumagot si MacRoth (Macroth replied), “Wala po, pero may toro na mas malaki at magaling kaysa sa toro ni Aillil. = The reply of Macroth, “None, sir, but there’s a bull that’s bigger and better than Ailill’s bull.
Kayumanging Torong Cooley ang pangalan niya, Ay kabilang sa Daire (Da-ra), Mula sa Cooley (Kuli). taga Ulster siya.”
“Kayumangging Torong Cooley” ang pangalan niya. Sa kabilang Daire mula si Cooley. Taga Ulster siya. = “Kayumangging Torong Cooley” is its name. Cooley is from another Daire (dairy?) (Literally: Cooley is from the Daire on the other side.) He is from Ulster.
Thanks Everyone, I had so much help from many people. Apologies for the confusion, i'd assumed Hari is a non gendered term for Ruler. (Can't explain the other errors!)
Big thanks to Daryll, Ken & Henry for the assistance.
Ang Kayumanging Toro ng Cooley
Naghahari si Conor MacNessa sa probinsyang Ulster at namuno naman si Reyna Maeve (May’v) sa probinsyang Connacht (Konakt).
Isang gabi, nag payabangan si Haring Maeve at ang kanyang asawa, si Ailill, tungkol sa kani-kanilang kayamanan. Inihambóg rin ni Aillil tungkol sa kanyang malaking puting toro. Wala nang toro si Maeve kaya nainggit siya Nung sumunod na araw, ipinatawag ni Maeve ang kanyang mensaherong, si Macroth
Tinanong ni Maeve si Macroth: “Mayroon bang toro na kasing laki ng toro ni Ailill sa buong Ireland?”
Sumagot si MacRoth “Wala po, pero may isang toro na mas malaki at magaling kaysa sa toro ni Aillil. ‘Kayumanging Toro ng Cooley’ ang pangalan niya, ay kabilang ni Daire (Da-ra). Taga Ulster siya.”
Si Maeve ay pinapunta si Macroth para hilingin si Daire kung pwedeng hiramin ang kanyang toro hanggang. Sinabi niya na magbibigay si Maeve ng maraming baka at ibabalik niya yung toro sa katapusan ng taon.
Sumangayon si Daire sa kahilingan ni Maeve. Pero, bago umalis sina Macroth, sinabi ng isang mabobong mensahero kay matalino ni Daire, dahil káya ng lakas ni Maeve na madaling kunin ang torong kayumanggi. Nagalit si Daire noong marinig niya ito.
Nagbago kaagad ang kanyang isip. “Sabihin mo sa iyong Reyna Maeve, kung gusto pa niya ang aking toro, kailangan niyang pumunta dito para magkuha ito”.
Pagkatapos makabalik sina Macroth sa kastilyo ni Maeve, naging galit na galit ang Reyna.
Inipon niya ang mga kabalyero niya at kaagad na pumunta sila sa Ulster. Nagkaroon ng isang malaking digma kalaban ang mga kabalyero ng Haring Conor MacNessa. Matapos ang gera, matagumpay si Maeve at kinuha niya ang Kayumangging Toro ng Cooley.
Part 2
Maeve ay magpadala nila Macroth na humingi ng Daire, kung inuutang ang kanyang toro sa katapusan ng taon.
Si Maeve ay pinapunta si Macroth para hilingin sa (kabilang) Daire kung pwedeng hiramin ang kanyang toro hanggang sa katapusan ng taon. = Maeve sent Macroth to ask the other Daire if it would be possible to borrow his (unnamed 3<sup>rd</sup> person. Is this King Conor?) bull until the end of the year. (I am not sure if this is what you meant to say though).
Sinumangayon ni Daire sa kahilangan ng Maeve.
Sumangayon ang Daire sa kahilingan ni Maeve. = The Daire agreed to the request of Maeve.
Pero, bagong inalis nila Macroth, sinabi isang mensaherong mabobo na Matalino si Daire, dahil kaya malakas ay Maeve, madali dadalhin ang torong kayumangi.
Pero bago umalis sina Macroth, sinabi ng isang mensahero na madaling maloko (fooled)/mabobo (dumbfound) ang matalinong may-ari ng Daire dahil káya ng lakas ni Maeve na madaling kunin ang torong kayumanggi. = But before Macroth and his companions left, one of the messengers said that the owner of the Daire can be easily fooled (dumbfounded?) because Maeve’s power can make the brown bull easy for his taking. (Not again sure if this is what you meant. I also had the impression earlier that Daire is a place, however, in this sentence, you refer to Daire as a person.)
Nakagalit si Daire noong marinig siya ito.
Nagalit si (if Daire is a person)/ang may-ari ng Daire (the owner of the Daire, if it’s a place) noong/nang marinig niya ito. = Daire/The owner of the Daire got angry when he heard this.
Kaagad, nagbago siya ang kanyang isip: “Sabi mo sa iyong Haring Maeve, kung gusto pa niya ang aking toro, kailangan niya pupunta sa dito, kung kinuha siya".
Kaagad na nagbago/Nagbago kaagad ang kanyang isip. “Sabihin mo sa iyong Haring Maeve, kung gusto pa niya ang aking toro, kailangan niyang pumunta dito para kunin ito”. = Immediately, he changed his mind. “Tell your King Maeve, if he still wants my bull, he has to come here to get it”.
Pagkatapos isinauli nila Macroth sa kastilyo ni Maeve, magalit na magalit siya.
Pagkatapos makabalik sina Macroth sa kastilyo ni Maeve, naging galit na galit ang hari. = After Macroth and his companions returned/were able to return to Maeve’s castle, the king got very angry.
Ipunin siya ang mga kabilyero niya, at kaagad na pumunta sila sa Ulster.
Inipon niya ang mga kabalyero niya at kaagad na pumunta sila sa Ulster. (or Inipon niya ang kanyang mga kabalyero at kaagad silang pumunta sa Ulster.) = He gathered his knights and without delay they went/proceeded to Ulster.
Nagkaroon isang malaking digma kasama ang mga kabilyero ng Haring Conor MacNessa.
Nagkaroon ng isang malaking digma/digmaan/gera kalaban ang mga kabalyero ng Haring Conor MacNessa. = There ensued a big war against the knights of King Conor MacNessa.
Pagktapos ang gera, matagumpay ni Maeve at kinuha niya ang Kayumanging Torong Cooley.
(Nang) Matapos ang gera/Pagkatapos ng gera, matagumpay si Maeve at kinuha niya ang Kayumangging Torong si Cooley. = After the war, Maeve emerged victorious and took possession of Cooley, the Brown Bull.
Ang Kayumanging Torong si Cooley
Ito ang pangalawang kwentong isinalin ko, mula sa mga kwento ng isang matanda sa Ireland. Noong panahong sinulat ang kwentong ito, kung may Toro ka, ibig sabihin mayaman na mayaman ka.
-------------------------------------
Namumuno si Conor MacNessa sa probinsyang Ulster, at namumuno sina Haring Maeve (May’v) sa probinsyang Connacht (Konakt). Isang gabi, nagyabang ang Haring Maeve at ang kanyang asawa, Ailill, tungkol sa kanilang kayamanan. Nagyabang rin ni Ailill tungkol sa kanyang malaking puting toro. Walang toro si Maeve, kaya siya ay naiingit. Sa mga sumunod na araw ipanatawag ni Maeve ang kanyang mensaherong si Macroth. Nagtanong si Maeve kay macroth: “Meron pa bang toro na na mas malaki sa toro ni Ailill?”
Sagot ni MacRoth, “Wala na po, pero maraming toro na mas magaling sa toro ni Ailill. Kayumanging Toro- Cooley ang pangalan niya, Ay kabilang sa Daire (Da-ra), na Mula sa Cooley (Kuli). taga Ulster siya.”
-----
itutuloy... to be continued